منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس پایتخت انرژی کشور
سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت متولی اداره و راهبری منطقه عسلویه است؛ فعالیت‌های اصلی شامل تعریف، تصویب (طراحی، اجراء، بهره‌برداری و نگهداری) ایجاد و احداث زیر ساخت‌های عمومی‌مانند: راه، راه‌آهن، بندر، فرودگاه، برق، آب و ... و مدیریت و راهبری منطقه است.
گرایش اصلی فعالیت سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس طبق ماده 5 اساسنامه این سازمان شامل؛
الف – تهیه و تدوین طرح‌های جامع و کالبدی منطقه ویژه
ب - طراحی، مهندسی، ساخت و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های زیر بنایی از قبیل آب، برق، گاز، مخابرات فرودگاه، اسکله، راه‌آهن، بندر و غیره ج - فراهم آوردن شرایط جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و هدایت آنها در جهت رشد و توسعه بخش‌های زیر بنایی و منابع نفت و گاز د - فراهم‌آوردن شرایط احداث واحدهای تولیدی خدماتی و صنعتی بویژه صنایع بالا دستی، گاز و پتروشیمی‌ه - ایجاد زمینه مناسب برای بازاریابی و صدور محصولات استحصالی و تولیدی و گسترش فعالیت‌های بازرگانی و - ایجاد زمینه‌های مناسب جهت تسهیل و تسریع در اجرای پروژه‌های منطقه و توسعه میادین نفت و گاز با استفاده از مزایا و امتیازات عمومی‌و اختصاصی مترتب بر مناطق ویژه ز - ایجاد بستر و زمینه‌های مناسب برای هر گونه فعالیت‌های تجاری، خدماتی، بازرگانی و صنعتی دیگر ح - صدور مجوز و پایان کار برای انجام فعالیت‌های اقتصادی، عمرانی، ساختمانی و فرهنگی، آموزشی و خدماتی مطابق با سیستم‌ها و مقررات دولت مربوط به مناطق ویژه ط - ایجاد زمینه مناسب جهت اعمال و اجرای تسهیلات و معافیت‌های مقرر در قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی‌ایران و آیین نامه اجرایی آن در مورد سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی ی - مراقبت و اهتمام و اقدام مقتضی برای توسعه و پیشرفت صنایع نفت و گاز و صنایع وابسته به آن از لحاظ علمی، فنی، بازرگانی و اقتصادی در منطقه ویژه ک - تامین امنیت عمومی‌و انضباط شهری با بهره‌گیری از توان و همکاری دستگاه‌های امنیتی و انتظامی‌منطقه ویژه. ل - ایجاد تعامل و همکاری با دستگاه‌های اجرایی در جهت پیشبرد اهداف و ماموریت‌های سازمان منطقه ویژه. م - ایجاد، ساماندهی و اداره مبادی ارتباطی هوایی، دریایی و زمینی منطقه ویژه و تعیین ضوابط تردد در آنها بر اساس قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه جمهوری اسلامی‌ایران و آیین نامه اجرایی مربوط و هماهنگی با گمرک جمهوری اسلامی‌ایران
ن - همکاری با دبیر خانه شورای عالی منطقه آزاد و ویژه در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه س - ارائه خدمات عمومی، زیر بنایی و مهندسی و تسهیلاتی مواصلاتی، انبار داری، تخلیه، بارگیری بهداشتی، فرهنگی، ارتباطات، آموزشی و رفاهی و غیره ع - اعمال نظارت‌های قانونی نسبت به فعالیت‌های موسسات حمل و نقل و صاحبان یا دارندگان وسایل نقلیه هنگام ورود وسیله نقلیه به منطقه ف - ارائه خدمات کار و اشتغال و اجرای قوانین تامین اجتماعی برابر مصوبات و مقررات جاری مناطق ویژه ص - صدور کارت بازرگانی و تعیین ضوابط صدور کارت برای متقاضیان و فعالان اقتصادی منطقه ویژه.
مساحت محدوده منطقه و موقعیت جغرافیایی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس؛ این منطقه پیشتر شامل دو بخش؛ محدوده مصوبه اولیه: 000/10 هکتار (منطقه پارس 1) و محدوده اضافه شده: 000/20 هکتار ( منطقه پارس2) بود که اخیرا با تصویب نهایی هیات وزیران اراضی پارس شمالی (منطقه پارس 3) به این منطقه اضافه شد و در مجموع به 46 هزار هکتار افزایش یافت.
امکانات و فرصت‌ها: امکانات زیر ساختی شامل:
مجتمع بندری پارس:
مجتمع عظیم بندری پارس مشتمل بر: بندر پتروشیمی‌با 15 پست اسکله و کاربری عمده جهت صدور میعانات گازی و کاربری عمده صادراتی جهت صدور میعانات گازی و محصولات مجتمع‌های پالایشگاهی و پتروشیمی‌با قابلیت پذیرش شناورهای با 150 هزار تن – بندر خدماتی با 10 پست اسکله و کاربری عمده وارداتی و قابلیت پذیرش شناورهای 80 هزارتن ظرفیت - وجود پس کرانه‌ای شامل بر دو ترمینال بزرگ کانتینری و انبارهای سرپوشیده و روباز برای تخلیه و بارگیری محمولات کانتینری –فله و بسته‌بندی –امکانات سوخت‌رسانی به شناورها که با هزینه معادل 380 (سیصدو هشتاد) میلیارد تومان احداث شده است.
فرودگاه:
فرودگاه بین‌المللی منطقه تحت نام فرودگاه خلیج‌فارس با طول باند 4 کیلومتر مجهز به سالن ترمینال موقت با قابلیت پذیرش یک میلیون مسافر در سال، تاسیسات زیر بنایی و جانبی، سیستم‌های پیشرفته ناوبری و روشنایی و امنیت پرواز و امنیت مسافر که با هزینه معادل (صدو بیست و پنج) 125 میلیارد تومان ساخته و راه‌اندازی شده است.
آب مصرفی:
بخشی از آب مصرفی منطقه توسط مجتمع پتروشیمی‌مبین که در واقع مجتمع پشتیبانی و تدارکاتی مجموعه‌های پتروشیمی‌منطقه محسوب می‌شود، تامین شده و بخشی هم توسط مجتمع آب شیرین‌کن سازمان منطقه ویژه تامین می‌گردد.
برق مصرفی:
برق مصرفی منطقه از سه منبع: شبکه برق منطقه‌ای کشوری، مولد‌های اختصاصی فازهای پالایشگاهی و مولد اختصاصی مجتمع پتروشیمی‌مبین تامین می‌شود. ضمنا طرح ایجاد نیروگاه مستقل منطقه طبق برنامه و در دست پیگیری قرار دارد.
ارتباطات مخابراتی:
ارتباطات مخابراتی منطقه از طریق شبکه مخابراتی سراسری برقرار می‌شود.
مطالعات طرح فاضلاب صنعتی منطقه به اتمام رسیده و طرح در مرحله واگذاری برای اجرا می‌باشد.
شبکه راه‌های ارتباطی دسترسی داخلی منطقه تقریبا به اتمام رسیده و راه‌های ارتباطی خارجی منطقه در محورهای شرقی و غربی نیز در حال احداث می‌باشد.
وجود انرژی پاک ارزان و دردسترس:
در منطقه ویژه پارس بزرگترین منبع گازی جهان (میدان گازی مشترک پارس جنوبی) با 15 درصد از کل ذخایر گازی جهان و راه‌اندازی 10 فاز عظیم تولیدی با 205 میلیون متر مکعب تولید روزانه گاز طبیعی، گاز به عنوان یک انرژی پاک ارزان در دسترس به طور دائمی برای تامین سوخت صنایع و فعالیت‌های مختلف تولیدی و اقتصادی وجود دارد(جدول شماره1).
عملکرد فعالیت‌های اقتصادی (سرمایه‌گذاری، اشتغال، میزان صادرات، واردات با ارزش ریالی و شرکت‌های منطقه)
حجم سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شده از طریق قراردادهای منعقد شده تا پایان سال 1387در سایت‌های صنایع مختلط، نیمه سنگین، دریایی، پایین دستی و مجموعه‌های رفاهی و میزان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اصلی منطقه در بخش گاز و پتروشیمی طبق جدول شماره2 می‌باشد.
توضیح 1 - در سال 88 مبلغ 210 میلیارد تومان در بخش سرمایه‌گذاری داخلی توسط سازمان برنامه‌ریزی شده است که حدود 90 درصد آن جذب گردیده است که در مجموع سرمایه‌گذاری داخلی بالغ بر 1700 میلیارد تومان می‌گردد.
توضیح 2 - مطابق آمار دریافتی از جمع ارقام مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی (دلاری) حدود 10 میلیارد دلار آن توسط شرکت نفت و گاز پارس در بخش پالایشگاه‌های گازی و 8 میلیارد دلار توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی در بخش ساخت مجتمع‌های پتروشیمی جذب شده است.
میزان اشتغال: هم‌اکنون به دلیل تکمیل و خاتمه پروژه‌های قبلی این معادل 25 هزار نفر در حوزه‌های مختلف پارس جنوبی و شمالی مشغول به کار می‌باشند.
میزان صادرات و واردات: با این توضیح که در سال 87 گمرک منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس رتبه اول صادرات کشور را در بین مجموعه گمرکات کشور احراز نموده است.
فعالیت منطقه در بخش صادرات و واردات به شرح جدول شماره3 می‌باشد:
و: تعامل منطقه با سازمان و نهادها:
1 -چگونگی نگاه دولت به مناطق ویژه اقتصادی از نظر مدیران منطقه و پیشنهادهای سازمان:
از نظر مدیران، حمایت‌های دولت از مناطق ویژه محسوس است ولی کافی نمی‌باشد. در حقیقت اهداف و عزم دولت در تقویت و ارتقای توان رقابتی و عملکرد اقتصادی مناطق ویژه، در عمل با چالش‌هایی مواجه است که مانع مدیریت یکپارچه و دانایی محور و مقتدرانه سازمان‌های متولی مناطق ویژه می‌شود. پیشنهاد می‌گردد جهت رونق بخشیدن به مناطق، رویکردی علمی‌با اختیارات اقتصادی و حقوقی و مدیریتی کافی و پاسخگو اتخاذ گردد . هنوز مدیریت یکپارچه مناطق ویژه (و آزاد) به لحاظ تعبیر و تفسیر‌های غلط از قانون و در برخی موارد عدم شفافیت و عدم تمرکز قانون و دولت بر مدیریت یکپارچه منطقه باعث کاهش بهره‌وری و عملکرد و زیان‌های آشکار و پنهان گردیده است .که باید به سرعت چاره‌اندیشی شود.
2 -چگونگی تعامل با سازمان‌ها و نهادها و مرکز امور مناطق و میزان رضایتمندی از آن
این سازمان در راستای تعامل با مردم بومی و ساکنان منطقه از جمله شرکت‌های مستقر همواره تلاش نموده و در این خصوص تشکیل جلسات و هماهنگی در دستور کار می‌باشد. ایجاد رضایتمندی و کنترل و اندازه‌گیری آن از طریق اخذ نظرات در برخی دوره‌ها انجام شده، اما نتایج حاصله مطلوب نمی‌باشد. به طور کلی چند سال گذشته بهبود تعاملات و شفافیت حقوق و مرزهای مسوولیت‌های سازمان منطقه ویژه با دستگاه‌های دولتی مستقر در منطقه، یکی از چالش‌های اساسی مدیران و فعالیت‌های منطقه بوده و تاکنون حل نشده است.
به عبارت دیگر دامنه حقوقی، مالی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مسوولیت‌ها و اختیارات سازمان منطقه ویژه با دستگاه‌های استانی و دولتی فعال در منطقه شفاف و مرز بندی شده و ابلاغ شده نمی‌باشد و در مواردی تداخل داشته یا مبهم می‌باشد.
ز: سایر موارد:
1 - منطقه دارای طرح جامع می‌باشد و تقسیم‌بندی و جانمایی اراضی نیز به تناسب نوع فعالیت‌های اقتصادی طراحی و پیش‌بینی شده برای منطقه بر اساس (طرح جامع کاربری اراضی) انجام شده است.
2 - در خصوص ظرفیت‌ها و پتانسیل گردشگری منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
خلیج نایبند و جنگل‌های حرا که از جمله مهم‌ترین مناطق زیست‌محیطی کشور به شمار می‌رود و برطبق مصوبه هیات دولت به عنوان پارک ملی خلیج‌فارس تعریف و شناخته شده است.
بندر سیراف نیز که با داشتن آثار تاریخی و پیشینه کهن در حوزه فعالیت‌های دریانوردی در کنار سواحل گسترده و طولانی خلیج‌فارس و رشته کوه‌های شمالی منطقه که با ویژگی‌ها و قابلیت‌های مطالعاتی در زمین شناسی و اقلیم‌شناسی در امتداد رشته کوه زاگرس کشیده شده از دیگر جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری منطقه به شمار می‌آید.
مشکلات و نارسایی‌های موجود و مربوط به قوانین و مقررات منطقه ویژه:
1 - فقدان یکپارچگی در مدیریت منطقه و مشکل چند حاکمیتی و چند مدیریتی و تعارضات زیانبار و بازدارنده آن یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و موانع توسعه تعالی و بهره‌وری است.
2 -اختیارات ناچیز و نابرابر با مسوولیت‌ها و انتظارات در خصوص عملکرد رقابتی و سرآمدی منطقه به لحاظ جایگاه اقتصادی، اختیارات سازمان‌های متولی مناطق آزاد ویژه باید در حد دولت منطقه‌ای باشد.
3 - تعارض محدوده مصوب سازمان با محدوده شهرهای عسلویه و نخل تقی
4 - صدور مجوزهای ساخت و ساز مغایر با طرح جامع سازمان منطقه است
پیشنهاد مشخص در حوزه مشکلات منطقه ویژه، حمایت و توجه عملی دولت، مجلس و مدیران سازمان‌ها و نهادهای قانونگذاری و سیاست‌گذاری و اجرایی کشور به اهمیت یکپارچگی و اختیارات کافی مناطق آزاد و ویژه به طور اعم و منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به طور اخص (به دلیل نقش کلیدی در تولید و تامین انرژی کشور، ایجاد درآمد ارزی قابل توجه، جایگاه محوری آن در توسعه اقتصادی اجتماعی و آینده کشور) دارد.
یکپارچه سازی مدیریت و ارتقا و افزایش اختیارات سازمان متولی منطقه در حد اختیارات دولت منطقه‌ای و تصویب ماده 109 پیشنهادی در برنامه پنجم توسعه فوری‌ترین و مهم‌ترین خواسته، پیشنهاد و نیاز منطقه می‌باشد.
1 - مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات کنونی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در اولین همایش ملی توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور منطقه در افق‌های 1404 و 1444 (که طی 16 -18 دی‌ماه سال‌جاری برگزار شد) مورد بررسی پژوهشگران استادان دانشگاه‌ها و مدیران اجرایی قرار گرفته است.
2 - همچنین پیشنهادها و راه‌حل‌های کلیدی، علمی و راهبردی برای موفقیت چشمگیر و عملکرد ممتاز و برجسته منطقه در تولید و تجارت جهانی نفت و گاز طی بیانیه پایانی اولین همایش توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور در 10 بند و 9 صفحه تنظیم گردیده است.
فعالیت سازمان در سال 1388
به طور کلی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در سال 1388 یازدهمین سالگرد تاسیس خود را پشت سر گذاشت؛ در این مدت با عنایت حق و با عزم و اندیشه و تلاش جمعی همه مسوولان و مدیران صنعت نفت کشور زمینه احداث، توسعه، بهره‌برداری و نگهداری بهینه زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در این منطقه هموار شد. در سال گذشته، اما با برگزاری اولین همایش ملی توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور منطقه ویژه در افق 1404 و 1444، جهت‌گیری نوین سازمان و منطقه به سمت طراحی علمی و جامع آینده پیش رفت که این مهم در کانون توجه و حمایت تمام مسوولان، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کشور قرار گرفت. همچنین در سال گذشته در راستای اصلاح الگوی مصرف، کاهش و حذف اسراف منابع سازمانی، اصلاح و ارتقای فرآیندهای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و تکیه بر اندیشه جمعی از طریق تشکیل شوراها و کمیته‌های تخصصی در حوزه‌های کلیدی و ارتقای شایستگی‌ها، قابلیت‌ها و توسعه ظرفیت‌های منابع انسانی و سرمایه‌های فکری در کانون توجه قرار گرفت.
علاوه بر این در سال گذشته عملیات اجرایی و تکمیل ده‌ها پروژه در حوزه زیرساخت‌ها (با وجود فقدان اعتبارات لازم در شش ماهه اول سال) تعریف و تصویب ده‌ها پروژه جدید در حوزه‌های زیرساختی در کمیته بررسی فنی – عملیاتی سازمان در مناطق عملیاتی پارس 1 (پارس جنوبی)، پارس 2 (پارس کنگان) و پارس 3 (پارس شمالی) تداوم داشت. همچنین مهندسی مجدد و طراحی علمی ساختار سازمانی و اخذ مجوزها و تاییدات لازم برای تامین بیش از 400 میلیارد تومان از اعتبارت پروژه‌های مصوبات سفرهای استانی دولت برای اجرا در سال 1389 (از مبلغ 904 میلیارد تومان از اعتبارات مصوبه‌های سفر استانی) استقرار هواپیمایی اورژانس هوایی و خدماتی در منطقه، کمک به توسعه ورزش استان بوشهر (بیش از سه میلیارد تومان) افزایش چشمگیر اعتبارت پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌ای سال 1399 از 20 میلیارد تومان در تیرماه به 210 میلیارد تومان در شهریور ماه سال گذشته و پرداخت تمام بدهکاری‌های سال 1387 سازمان به شرکت‌های پیمانکاری و ادارات کل استان و جذب کلیه بودجه‌های جاری و سرمایه‌ای بیش از 320 میلیارد تومان تا پایان سال 1388 و جذب بیشتر نیروهای بومی استان بوشهر در بخش‌های مختلف سازمان از جمله دیگر دستاوردها و عملکرد‌های سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در سال گذشته بوده است.
اهم اولویت‌های کاری سازمان منطقه ویژه در سال 1389
1)تمرکز یکپارچه، هوشمندانه و متعهدانه تمامی منابع و ظرفیت‌های سازمانی بر ماموریت اصلی و انجام بهینه و وظایف محوله سازمانی با هدف پشتیبانی فرآیندهای تولید از میدان مشترک و ایفای نقش شایسته در تکمیل و تداوم زنجیره تامین انرژی ملی و زنجیره ارزش نفت، گاز و پتروشیمی کشور
2)آینده پژوهی کاربردی، طراحی آینده آرمانی و بازنگری و تدوین مجدد و ماموریت، ارزش‌های محوری، چشم‌انداز و استراتژی‌ها و اهداف کلان سازمانی
3)تلاش برنامه‌ریزی شده برای طراحی و استقرار مدیریت علمی – سازمانی نوین با تکیه بر میراث و گنجینه غنی ارزش‌های دینی، فرهنگ ملی و ویژگی‌های بومی
4)مطالعه و تدوین طرح جامع سلامت
5)توسعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مدیریتی کارکنان با برگزاری دوره‌های آموزشی اثر بخش
6)ارتقای بهره‌وری منابع و سرمایه‌های سازمانی و دستیابی به صرفه جویی‌های چشمگیر در حوزه‌های مختلف
7)گسترش عدالت اداری و مبارزه با تبعیض، بی‌عدالتی و فساد اداری و تلاش در جهت ارتقای فرهنگ سلامت سازمانی با مشارکت و نقش آفرینی مدیران و کارکنان
8)پیگیری شفاف‌سازی مسوولیت‌ها و ارتقای اختیارات به منظور انجام بهینه مسوولیت‌های اجتماعی صنعت نفت در منطقه
9)آغاز مطالعه یکپارچه برای تهیه طرح جامع 5 ساله و تهیه نقشه استراتژی و نقشه راه توسط هر یک از بخش‌های سازمان به منظور تحقق اهداف چشم‌انداز 20 ساله صنعت نفت و گاز کشور
10)افزایش همزمان و توامان میزان شفافیت، سرعت، دقت و کیفیت فرآیند برگزاری مناقصات و اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی آنها و انعقاد قراردادها و واگذاری پیمان‌ها به پیمانکاران توانمند و دارای صلاحیت
11)ارتقای دانش مالی مدیران و کارشناسان
12)راه‌اندازی واحد جدید مدیریت استانداردها و کیفیت و توجه ویژه به بازرسی فنی در پروژه‌ها و فرآیندهای نگهداری و بهره‌برداری علمی تاسیسات و زیرساخت‌ها
13)نوآوری، توسعه و گسترش اقتصادی ساخت داخل کالاهای خرید خارج و پیشگیری از کمبود اقلام حیاتی و قطعات یدکی
14)ارتقای دانش و عملکرد مدیریت پروژه در سازمان
15)توسعه تفکر و رویکرد مدیریت و تصمیم‌گیری پژوهش محور و اجرای پروژه‌های مهم پژوهشی به ویژه پروژه‌های مربوط به نتایج اولین همایش توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور منطقه ویژه
16)فعال‌سازی و بهبود نظام مشارکت و پیشنهادها و همچنین بهبود عملکرد مدیریت از طریق به کارگیری نظام پاداش
17)اعتمادسازی و تبیین نقش استراتژیک و اهمیت حیاتی، حاکمیتی و امنیتی منحصر به فرد سازمان منطقه ویژه در توسعه پایدار، یکپارچه و دانایی محور
18)مطالعه و بازنگری و تدوین طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات و ارتقا و بهبود اساسی سیستم اتوماسیون اداری
19)توسعه فضای سبز، ارتقای فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی، اجتماعی و هنری و توسعه برنامه‌های کانون مشاوره
20)تسریع در مطالعات یکپارچه و تهیه طرح جامع در حوزه‌های مختلف سازمان (طرح جامع پدافند غیرعامل و مدیریت بحران و ...)
21)فعال‌سازی مجتمع بندری پارس و فرودگاه بین‌المللی خلیج فارس با استفاده از روش‌های بهینه برون‌سپاری فعالیت‌های تصدی‌گری
22)استفاده بهینه از توان و ظرفیت فنی و مهندسی کشور و به کارگیری اصولی مشاوران توانمند در حوزه‌های مختلف و ساماندهی و توسعه همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی
